• Strategor
• Dotacje
• Przetwórstwo rolno-spożywcze

Przetwórstwo rolno-spożywcze

Charakterystyka obszaru

Sektor gospodarki związany z przetwórstwem rolno-spożywczym od kilku lat dynamicznie się rozwija. W pierwszym półroczu 2022 r. wartość eksportu ogółem towarów rolno-spożywczych z Polski osiągnęła poziom 21,9 mld euro (101 mld zł), co oznacza, że była wyższa o 23,6% niż w porównywalnym okresie rok wcześniej (dane Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z sierpnia 2022r.).

Rola branży rolno-spożywczej w polskiej gospodarce na tle innych szerokich sektorów

Polski sektor rolno-spożywczy charakteryzuje relatywnie silne rozdrobnienie, a w strukturze produktowej wyłaniają się trzy wiodące segmenty: mięso, napoje oraz przetwory mleczne. W sektorze żywnościowym kluczowymi obecnie trendami są: handel elektroniczny, produkcja żywności ekologicznej, żywności funkcjonalnej, jak również rozwój sektora HoReCa. Obserwowany postęp technologiczny idzie w parze z modą na żywność ekologiczną, naturalną i zdrową. W tym ujęciu podkreślić należy ogromny potencjał polskiego sektora rolno‑spożywczego oraz polskich produktów regionalnych, cenionych na świecie m.in. za ich naturalność, tradycyjny skład, wyjątkowy smak i jakość. Dostępne dane statystyczne wskazują, że z każdym rokiem popularność i zapotrzebowanie na produkty naturalne i ekologiczne rośnie.

Głównym odbiorcą polskich produktów żywnościowych od lat są kraje UE, gdzie trafia ok. 80% eksportu. Należy zauważyć, że od czasu uzyskania przez Polskę członkostwa w UE pomoc publiczna udzielana tej branży stanowiła silny bodziec inwestycyjny, który wyzwolił dodatkowy efekt mnożnikowy, zwiększający 3–4-krotnie skalę inwestycji, dzięki czemu beneficjenci pomocy poprawili swoją pozycję konkurencyjną na rynku. Dzięki kapitałowi prywatnemu i pomocy publicznej polskie przetwórstwo rolno‑spożywcze stało się konkurencyjne na rynku europejskim. Rezultaty udzielonego przemysłowi spożywczemu finansowania dowodzą, że zostało ono wykorzystana efektywnie, a sektor ten jest dalej chłonny i ma perspektywy rozwoju.

Ponadto, zachodzące obecnie zmiany w gospodarce światowej, związane z postępem technologicznym oraz zmieniającymi się sposobami tworzenia wartości w biznesie, prowadzą do nowych warunków konkurowania przedsiębiorstw na coraz bardziej wymagających rynkach międzynarodowych.

Obserwowany postęp technologiczny idzie w parze z modą na żywność ekologiczną, naturalną i zdrową. W tym ujęciu podkreślić należy ogromny potencjał polskiego sektora rolno‑spożywczego oraz polskich produktów regionalnych, cenionych na świecie m.in. za ich naturalność, tradycyjny skład, wyjątkowy smak i jakość. Dostępne dane statystyczne wskazują, że z każdym rokiem popularność i zapotrzebowanie na produkty naturalne i ekologiczne rośnie. Oczekuje się, że cyfryzacja może być jednym z głównych czynników określających perspektywy wzmacniania konkurencyjności gospodarki żywnościowej w przyszłości. W przypadku sektora rolno-spożywczego celem transformacji cyfrowej jest budowa inteligentnego rolnictwa, rolnictwa opartego na danych, rolnictwa precyzyjnego oraz rolnictwa cyfrowego. Cyfryzacja w przemyśle opiera się natomiast na koncepcji Przemysłu 4.0, która zakłada rozwój inteligentnej produkcji/przetwórstwa. Chociaż w polskim biznesie rolno‑spożywczym funkcjonują podmioty, które można określić mianem cyfrowych liderów, to wciąż większość gospodarstw i przedsiębiorstw nie jest zaangażowana w działalność innowacyjną, więc sektor ten ma nadal ogromny potencjał do rozwoju.

Mocne strony polskiego sektora spożywczego:

Źródło: opracowanie własne za https://www.paih.gov.pl/sektory/spozywczy

Źródła finansowania

Do rozwoju firm z branży spożywczej przyczyniają się różnego rodzaju konkursy finansowane z Funduszy Europejskich. W perspektywie 2014-2020 możliwość finansowania przedsięwzięć w zakresie przetwórstwa występowała w ramach Programów Inteligentny Rozwój (POIR) oraz Polska Wschodnia (POPW), a także Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) nadzorowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, gdzie możliwe było również finansowanie przedsięwzięć w obrębie produkcji pierwotnej.

W ramach perspektywy 2021-2027 planowana jest kontynuacja wsparcia sektora przetwórstwa rolno-spożywczego w zakresie infrastruktury. Tak, jak w poprzednim okresie podstawą projektów będzie innowacyjność i zwiększanie konkurencyjności przedsiębiorstw z branży rolno-spożywczej, osiągane m.in. poprzez prowadzenie prac badawczo-rozwojowych warunkujących powstanie nowych technologii czy produktów, które nie są oferowane na rynku.

Koszty kwalifikowane do dofinansowania

Dofinasowanie dla inwestycji w branży przetwórstwa rolno-spożywczego można pozyskać m.in. na:

Typy beneficjentów oraz forma i poziom dofinansowania

Beneficjentami wsparcia mogą być przedsiębiorstwa z kategorii MŚP, czyli podmioty prowadzące działalność gospodarczą bez względu na jego formę prawną oraz mieszczące się w limitach, dotyczących liczby zatrudnionych osób, wysokości rocznego obrotu oraz sumy bilansowej. Ponadto, co warto podkreślić, nowej perspektywie poszerzono znacznie krąg podmiotów uprawnionych do uzyskania dofinansowania, a beneficjentami znacznie częściej mogą być przedsiębiorstwa duże, w tym tzw. mid-cap i small mid-cap. To wielka szansa dla przedsiębiorstw, które dotychczas miały ograniczoną możliwość zyskania wsparcia z powodu zatrudnienia przewyższającego 250 etatów.

Wsparcie dla branży przetwórstwa rolno-spożywczego można pozyskać z następujących źródeł

1. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) - pomoc na "Modernizację gospodarstw rolnych" w ramach poddziałania "Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych" jest przyznawana rolnikom w postaci dofinansowania poniesionych przez nich kosztów na realizację danej inwestycji. Poziom dofinansowania wynosi standardowo 50% poniesionych kosztów kwalifikowanych. Może on być wyższy i wynieść 60%, ale tylko w przypadku gdy o pomoc ubiega się młody rolnik lub gdy wniosek o wsparcie składa wspólnie kilku rolników.

2. Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG - następca POIR) – wsparcie udzielane jest podmiotom w ramach projektów innowacyjnych. Poziom dofinansowania jest zależny od wielkości przedsiębiorstwa oraz lokalizacji inwestycji i jest zgodny z mapą pomocy regionalnej dla Polski na lata 2022–2027

3. Regionalnych Programów Operacyjnych – pomoc udzielana jest przez Zarządy Województw w ramach projektów innowacyjnych i prośrodowiskowych. Tak, jak w przypadku FENG poziom dofinansowania jest zależny od wielkości przedsiębiorstwa oraz lokalizacji inwestycji i jest zgodny z mapą pomocy regionalnej dla Polski na lata 2022–2027

Sektor rolno-spożywczy będzie również mógł liczyć na wsparcie prac B+R w ramach rządowego programu NUTRITECH – żywienie w świetle wyzwań poprawy dobrostanu społeczeństwa oraz zmian klimatu. Nowy program skoncentrowany jest na zwiększeniu podaży produktów oraz rozwiązań związanych z prawidłowym żywieniem w perspektywie do 2030 r. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez dofinansowanie projektów obejmujących badania przemysłowe i prace rozwojowe, na co zostanie przeznaczone łącznie 200 mln zł.

Zakres tematyczny programu opierać się będzie na trzech głównych filarach tematycznych:

Koszty kwalifikowane stanowić mogą wynagrodzenia członków kadry projektowej; koszty podwykonawstwa; koszty wyposażenia oraz koszty pośrednie. Minimalna wartość projektu to 1 mln zł, a maksymalna wartość projektu nie może przekroczyć 10 mln zł.